گسل‌های فعال زیر پای کلان‌شهرهای ایران، تهدیدی خاموش برای سازه‌ها هستند. جابجایی چندمتری زمین در اثر فعالیت گسل‌ها می‌تواند حتی ساختمان‌های مهندسی‌شده را به خطر بیندازد. یک متخصص زلزله‌شناسی هشدار می‌دهد که بدون رعایت ضوابط فنی و بررسی دقیق خطر گسل‌ها، شهرهای ایران در برابر زلزله آسیب‌پذیر خواهند بود.
سید مجتبی موسوی، استادیار پژوهشکده ژئوتکنیک، هشدار داد که بسیاری از کلان‌شهرهای ایران روی گسل‌های فعال یا نزدیک به آن‌ها ساخته شده‌اند. جابجایی تفاضلی دو سوی گسل می‌تواند به خاک و سازه‌های روی آن منتقل شود و اثرات مخربی بر عملکرد ساختمان‌ها داشته باشد. وی با اشاره به مطالعات داخلی و تجربه زلزله‌های جهانی، بر لزوم بررسی دقیق خطر گسل سطحی و رعایت ضوابط فنی در برنامه‌ریزی شهری تأکید کرد.
موسوی در وبینار «حریم گسل‌ها و برنامه‌های توسعه شهری» اظهار کرد که موضوع حریم گسل‌ها در چهار تا پنج سال اخیر به‌طور جدی در ایران مطرح شده و در محافل علمی و سمینارها مورد بحث قرار گرفته است. او افزود: «گاهی به دلیل تضاد منافع یا پروژه‌های خاص، ارائه مسائل فنی محدود شده، اما هدف ما شفاف‌سازی علمی برای مدیریت ریسک گسل‌هاست.»
وی با اشاره به جلسات برگزارشده در سال ۱۴۰۰ در کلاب‌هاوس، گفت: «در آن جلسات، به مشکلات موجود در مواجهه با خطر گسل‌های سطحی و چشم‌انداز آینده پرداخته شد.» او همچنین به نقد دستورالعمل ساخت‌وساز سال ۹۹ در سال ۱۴۰۱ و ارائه رهنمودهایی در سال ۱۴۰۲ برای اصلاح قوانین ساخت‌وساز اشاره کرد.
موسوی با تأکید بر اهمیت تفکیک مفاهیم خطر گسیل سطحی و اثرات حوزه نزدیک (نیرفیلد)، گفت: «تمرکز ما در این بحث، خطر گسیل سطحی است که می‌تواند با جابجایی قائم تا دو متر و افقی تا یک و نیم متر، سازه‌ها را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد.» وی به زلزله‌های سال ۲۰۱۹ در ترکیه و تایوان اشاره کرد که جابجایی‌های گسترده گسل‌ها را نشان داد، اما برخی سازه‌های طراحی‌شده آسیب جدی ندیدند، موضوعی که اهمیت طراحی دقیق را برجسته می‌کند.
او با اشاره به آیین‌نامه ۲۸۰۰ ایران، تأکید کرد که از دهه ۸۰ شمسی، این آیین‌نامه احداث ساختمان روی گسل‌های فعال را ممنوع کرده و در صورت لزوم، ضوابط فنی ویژه‌ای را الزامی دانسته است. با این حال، بسیاری از کلان‌شهرهای ایران همچنان در معرض خطر هستند.
موسوی افزود: «در ۱۵ سال اخیر، با همکاری دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری، اثرات گسل‌های سطحی بر تونل‌ها، لوله‌ها و سازه‌ها بررسی شده و نتایج این پژوهش‌ها در کنفرانس‌های جهانی ارائه شده است. ایران اکنون یکی از مراجع معتبر علمی در زمینه گسل‌های سطحی است.»
وی با توضیح نحوه انتشار گسل‌ها در خاک، گفت: «هرچه به هسته گسل نزدیک‌تر می‌شویم، شدت گسترش کاهش می‌یابد. این نتایج برای طراحی مهندسی و ارزیابی خطر گسل سطحی بسیار مهم است.» او تأکید کرد که بررسی دقیق جابجایی گسل‌ها در چند ده متر از سطح زمین، برای کاهش ریسک سازه‌ها حیاتی است.